Du holde Kunst - over de liedkunst

Gehoord: Schubertiade Schwarzenberg 18 juni 2013

... Een zoet licht, althans volgens het Schubert-lied Licht und Liebe. Daarin staat het lied vrijwel alleen, want in Schubert-liederen is liefde bijna zonder uitzondering iets heel anders. Meestal wordt het scherpe pijnlijke licht van de onvervulde liefde bezongen - of het nachtelijke duister van het liefdesongeluk. Soms vraag je je af of het wel bestaat, twee mensen die gedurende langere tijd in volmaakte harmonie met elkaar verkeren. Bernarda en Marcos Fink bewezen dat het wel degelijk mogelijk is -  in ieder geval in de muziek.

Na een noodgedwongen onderbreking, nu een voorzetting van de recensies van de Schubertiade. Dinsdag 18 juni stonden Bernarda en Marcos Fink op het podium. Voor Marcos Fink was het een Schubertiade-debuut, Bernarda is als sinds 2012 een graag geziene gast. Ze vormen een duo, maar zijn ook buiten de muziek een paar en dat al sinds enige jaren. Dat biedt het grote voordeel dat het gemakkelijker is om tijd te vinden voor het samen repeteren en dat je elkaar muzikaal en anderszins zeer goed begrijpt. Ook in strijkkwartetten en quatre-mains duo’s zie je wel dat mensen familie van elkaar zijn of een relatie hebben. Het vergemakkelijkt de samenwerking – in ieder geval zolang de familie- of liefdesbanden niet te zeer gaan knellen.

Duetten bestaan – net als duo’s - in soorten. De meest innige vorm is die waarbij je samen tegelijkertijd min of meer dezelfde tekst zingt, daarbij samen fraaie akkoorden vormend. De meest afstandelijke vorm is die waarbij beide afwisselend en zingen, daarbij wel op elkaar reagerend. Doe je dat in verschillende liederen zoals in Wolfs Spanisches (en Italienisches) Liederbuch, dan is dat dan strikt genoeg geen sprake van een duet meer, maar daar zou je over kunnen discussiëren. Vaak is er sprake van een mengvorm, ontleend aan de opera.
Daar monden afwisselende recitatieven van beide zangers vaak uit in een gezamenlijk gezongen deel. Là ci darem la mano uit Don Giovanni is misschien we het meest charmante voorbeeld (ook populair omdat het gezongen wordt door de twee meest voorkomende stemtypes: sopraan en bariton.).

Voorwaarde voor een geslaagd uitgevoerd duet is de al eerder aangegeven geestelijke harmonie. Toch moet er zoiets ook op muzikaal gebied zijn. Niet alleen moet je het samen eens zijn over interpretatie, tempi, dynamiek en meer, maar ook moeten de stemmen goed met elkaar harmoniëren, qua klank en formaat. 

Wanneer de ene zanger zich de hele tijd moet inhouden om de ander niet overstemmen of nog erger, wanneer één zanger boven zijn macht moet zingen is er geen sprake van harmonie en gaat de charme van het duet volkomen verloren.  Wanneer de klank van de ene zanger scherp en koud en die van de ander warm en diffuser is, passen de stemmen ook niet bij elkaar. In het ideale geval laten de stemmen een harmonie horen die een afspiegeling is van de harmonie die we in de liefde zoeken. De een vult de ander
aan en het resultaat daarvan is meer dan de som der delen.

Bij twee fraai harmoniërende stemmen is dat ook in natuurkundige zin zo. De menselijke stem in de klassieke zang bestaat namelijk in feite voornamelijk uit boventonen, en deze weer voor een belangrijk deel uit zogenaamde harmonischen. (Dat is ook meteen het grote verschil met kitsch- en/of popzangers). Voeg je twee stemmen bij elkaar, dan vullen in het ideale geval de fundamentele frequenties en boventonen elkaar volledig aan. Ze lijken dan van één stem afkomstig te zijn, van één ideaal wezen; een vereniging der zielen in Platoonse zin, zo u wil.

Bernarda en Marcos Fink en aan de piano Anthony Spiri, (c) foto: Schubertiade

Het concert van Bernarda en Marcos Fink begon niet met Schubert maar met drie liederen uit Brahms’ volksliederen. Het waren duetten in de zin dat de teksten afwisselend werden gezongen door een van beide zangers, overigens niet volgens de partituur maar op zich is daar zeker bij een volkslied niets in te brengen. Marcos verraste meteen met een warme en grote stem. Bernarda Finks stem kende ik al, anders was ik ook aangenaam verrast geweest, nu viel vooral de overeenkomst met die van Marcos op. Een klein verschil was ook te horen: Bernarda bleek net iets meer subtiliteit aan de dag te leggen bij de uitdrukking van de teksten, waarmee ik niet wil zeggen dat Marcos op dat vlak tekortschoot.

Het publiek was met deze liedgroep meteen gewonnen en dat kon ook nauwelijks anders: het was moeilijk zich voor de charme van de uitvoering ervan af te sluiten. De tweede liedgroep betrof Schubert. Het eerste lied, Mignon und der Harfer, een van de vele toonzetttingen van het Goethe-gedicht door Schubert, was zeer fraai uitgevoerd. Mignon komt bij Schubert meestal alleen aan het woord, maar dit duet komt wel precies overeen met een scène uit Wilhelm Meisters Lehrjahre, de roman waarop ze gebaseerd zijn.

Anders dan in het programmaboek aangekondigd volgde daarop Selma und Selmar (tekst: Klopstock), daarna Hektors Abscheid op tekst van Schiller, en pas daarna het als nummer twee aangekondigde Licht und Liebe. Het lied werd zo goed uitgevoerd dat het wel een schoolvoorbeeld leek voor hoe een duet gezongen moest worden. De samenklank was op sommige momenten zo ontroerend dat je het geveoel had, dat het niet meer overtroffen kon worden.

In zekere zin was dat ook zo. Toch hadden de twee Wolf-liederen (afwisselend – ook binnen de liederen - gezongen door beide zangers) ook een hoogtepunt kunnen zijn, maar dan in een programma zonder Licht und Liebe. Er volgden nog Brahms-duetten (Vier Duette op. 28), een aantal liederen en duetten in de Sloveense taal en nog Argentijnse liederen en duetten. Deels heel verrassend materiaal, vooral qua tekst. We werden zowel voor als na de pauze ondergedompeld in Sloveense melancholie maar vooral in Zuid-Amerikaans machismo. Al dit werk zou op zich al genoeg geweest zijn voor een goed concert, maar op de een of andere manier kon ik de klanken van Licht und Liebe maar niet vergeten. Toch had ik geen enkel moment het gevoel dat het concert vanaf een bepaald moment minder de moeit waard werd.

Het was een wonderbaarlijk mooi concert, dat er heel goed in slaagde het zoete dat dat dit soort duetconcerten soms aankleeft, te vermijden en dat vele opmerkelijke muzikale momenten opleverde. Het publiek was dan ook zeer enthousiast.

Bij sommige paren denk je: hoe eerder ze uit elkaar gaan, hoe beter het is, al was het alleen maar in het belang van het geluk van mensen om hen heen. Ik weet helemaal niets van het huwelijk van de Finks, maar in dit geval hoop ik in iedere geval in het belang van de muziek dat deze liefde nog een heel lang leven beschoren moge zijn.

( Dré de Man)

Agenda: ga naar startpagina

Gebruikt u oogle Chrome? Vink dan in instellingen (eerst klikken op drie streepjes helemaal rechts) netwerkacties voorspellen om de laadprestaties van pagina's te verbeteren uit, anders ziet u oude pagina's, niet alleen op deze site trouwens :(

Terug naar de actuele beginpagina

Over deze site

Kelly God: freudsam und leidsam

Angelika Kirchschlager subtiel en
temperamentvol

Hoog niveau bij International Student LiedDuo Competition

Vijftig tinten goud:
Händel-aria's door Kirchschlager

Poëzie of toneel

Authentieke Frauenliebe und -leben

Vitt land revisited

Hugo Wolf en de Vrienden van het Lied

Winterreise Christoph Prégardien 10/2/2013 Amsterdam

Interview Christoph Prégardien

Onderkoelde dramatiek en 'heiteres Behagen' bij Persson

Vuurwerk bij Nieuwjaarsconcert IVC

 

Finleys onterechte angst voor Die schöne Müllerin

foto:  Nikolaus Karlinsky

Interview Kirchschlager Duits/Deutsch

Interview Kirchschlager wörtlich Duits/Deutsch

Nederlands & English volgt/follows

Kirchschlagers 'bess'res ich'(recensie)

 

Mojca Erdmann:
Meine Ruh' ist hin
(recensie)

Robert Holl & Rudolph Janssen:
Im Lied das tiefe Leid
(recensie)

foto:  Marco Borgreve

Aan het einde van de dromen (recensie)

Binnenkort:

Interview Angelika Kirchschlager Nederlands / Interview Peter Schreier / Wolfgang Holzmaier over Fritz Wunderlich

De kwellingen van Bostridge (recensie)

Verslag masterclasses Meinard Kraak en Peter Schreier en recital Miricioiu/Leiferkus

Verslag masterclass Nelly Miricioiu

Wunderlich's fair Maids / De drie schöne Müllerinnen van Wunderlich (Engels)

Ade, ich geh nach Haus
(acht tenoren sturen de schöne Müllerin naar huis)
Over het Duitse van de Romantiek

Over romantiek en ironie

Pictures IVC 2012: 1, 2, 3, 4, 5

Links:

http://www.schubert.nl/
www.vvhl.nl
http://www.hampsong.org/
http://www.internationalvocalcompetition.com/nl

Over Du holde Kunst:

Du holde Kunst is een nieuwe site over de liedkunst, vocalisten en aanverwante zaken. Hij is voortgekomen uit een concertaankondiging van dezelfde naam. De inhoud varieert van verklarende teksten tot recensies en aankondiging van concerten. Op dit moment is het nog een privé-initiatief van Dré de Man, maar er zijn besprekingen met andere medewerkers en organisaties gaande. Copyright alle teksten en foto's, tenzij anders vermeld: Dré de Man. Aankondigingen en dergelijke graag naar dre@duholdekunst.com

 

 

Concertrecensies - CD-recensies - Masterclassbesprekingen - Interviews - Concertagenda - Masterclassagenda - Audio, HiFi en gadgets - Componisten - Werken - Links - Over de liedkunst - Over het Duitse van de romantiek - Over romantiek en ironie - Over deze site - Reizen en cursussen - Zangers - Pianisten - Zangdocenten
(Dit menu wordt in de loop van de komende weken geheel functioneel, ook de rechterkolom wordt aangepast)

Du holde Kunst is een nieuwe site over de liedkunst, vocalisten en aanverwante zaken. Op dit moment is het nog een privé-initiatief van Dré de Man maar besprekingen met partners zijn in een vergevorderd stadium. Concertaankondigingen, medelingen en advertentieverzoeken en dergelijke graag naar dre@duholdekunst.com